Eda Dikmen yazıları - Lacivert Dergi

Eda Dikmen

21. YÜZYILA DAMGA VURAN BİLİM OLAYLARI

10 Temmuz Pazartesi2023 Bilimsel gelişmeler ve teknolojik icatlar her yüzyılda hayatımızı kolaylaştırmış ve insanoğlunun yeni şeyler keşfetme arzusunu doğurmuştur. Teknoloji ve bilim 21. yüzyıl ile birlikte o kadar hızlı bir şekilde ilerliyor ki takip etmek dahi çok zor. Bu gelişmeler ışığında, özellikle son 20 yıla baktığımızda, bireylerin ve toplumların geleceğini, bilgiyi kullanma ve üretme biçimlerini iyileştirmek adına önceki 100 yıldan daha fazla ilerleme kaydedildiğini görüyoruz. Şu an hayatımızın vazgeçilmezleri olarak düşündüğümüz teknolojik icatların neredeyse tamamı son 20 yıla ait keşifler. Gelin şimdi içinde bulunduğumuz 21. yüzyılda yani 2000’li yıllarda yapılan icatları, buluşları ve keşifleri sıralayalım.

ASTROLOJİ BİR YORUM SANATIDIR

31 Mayıs Çarşamba2023 Milyarlarca ışık yılı ötede bulunan galaksi kümelerinin saldıkları enerjiyle dünyadaki hadiselere, insanların kaderine etki ettiği inancına dayanan astroloji eski çağlarda olduğu gibi günümüzde de popülerliğini koruyor. Ne var ki Doğu ve Batı’nın uyumsuzluğu bu alanda da kendini gösteriyor. Latin ve Hint kaynaklı çeviriler sayesinde Müslümanlar matematik, astronomi gibi alanlarda gelişimini sürdürmüştür. Müslümanlar miras aldıkları bilgileri geliştirip astrolojinin gelişimine katkı sunmuşlardır. Bunlardan biri de 14. yüzyılda, bin yıldızlık bir astrolojik katalog içeren, Uluğ Bey’in Orta Asya’da bulunan Semerkant’taki gözlemevinin inşasına vesile olmasıdır. Büyük İslam bilgini Erzurumlu İbrahim Hakkı Hazretleri, astroloji ilmi ile yakından ilgilenmiş, Marifetname adlı eserinde burçlarla ilgili bilgilere değinmiştir. Uranyen astrolog Sevilay Eriçdem ve Çin astroloğu Bahar Bilge ile günümüzde özellikle “enerji” esaslı inançlara meyilli olanların rağbet gösterdiği astrolojinin farklı dallarını, ortaya çıkış hikâyesini ve bugünkü artan ilgiyi konuştuk.

DEPREMİN ARDINDAN ÜLKECE TEK YÜREK OLDUK: İŞTE O GÖNÜLLÜ KAHRAMANLARIN HİKÂYELERİ

04 Mayıs Perşembe2023 Yardımseverlik, Türk toplumunun en önemli özellikleri arasında yer alıyor. Tarihimize baktığımız zaman da savaşlar, kıtlık ve doğal afetler gibi zor zamanlarda dayanışma, yardımlaşma ve kenetlenme duygusunun ortaya çıktığını görüyoruz. Dünyanın neresinde olursa olsun deprem, tsunami, sel, yangın, kuraklık, yoksulluk, sefalet ya da salgın hastalıklar baş gösterse, Türkiye’nin yardım eli oraya uzanıyor. Yaşanan deprem felaketinde bu sefer yardım elleri ülkemiz için uzatıldı ve tek yürek olduk. Depremin ilk anından itibaren yapılan yardımları bölgeye ulaştırmak, arama kurtarma çalışmalarına katılmak, başta çocuklar olmak üzere depremzedelere psiko- sosyal destek vermek için STK’lar ve gönüllüler canla başla çalıştılar. Biz de Lacivert olarak deprem bölgesi için elini taşın altına koyan STK’larla ve gönüllülerle konuşup onların hikâyelerini dinledik.

BAŞKAN ERDOĞAN’IN TARİHE GEÇEN KONUŞMALARI

24 Mart Cuma2023 Başkan Recep Tayyip Erdoğan, söyledikleri, yaptıkları ve uluslararası sistemin tutarsızlıklarına karşı duruşuyla sadece Türkiye'nin değil, pek çok coğrafyanın da kaderini etkiledi, değiştirdi. Erdoğan...

ENTELLİĞİN PÜF NOKTALARI: ORTAMLARDA ENTELEKTÜEL GÖRÜNMENİZİ SAĞLAYACAK EN KLİŞE BİLGİLER

22 Şubat Çarşamba2023 Entelektüelin tanımı genel doğrular çerçevesinde; bilgi düzeyi yüksek, idrak ve muhakeme yetisi olan, mesleği ile ilgili konuların dışında kalan şeylere de ilgi gösteren, sanat, felsefe, dil gibi konularda kendini geliştiren ve toplumsal olaylarla da bigâne kalmayan kişi olduğu yönünde. Ne var ki insanların artık entelektüel olmak için öğrenmeye, eğitim almaya, bedel ödeyeceği bir sürece talip olmaya, birçok sanat ve kültürel etkinliklere katılmaya ya da bunlar üzerine düşünmeye vakit harcamaya hevesli olduğunu söyleyebilmek giderek zorlaşıyor. Öyle ya entelektüel olmak meşakkatli iş, “entel” olmaksa daha kolay… Hal böyle olunca bulundukları ortamda daha popüler ve entelektüel görünmek isteyen enteller kendilerini kısa süre içerisinde kültürlü biri olarak göstereceğine inanarak klişe ve hap bilgilere, genel geçer bir literatüre, kulaktan duydukları ya da sosyal medyadan kaptıkları içeriklere başvurmayı tercih ediyor ve deyim yerindeyse bu “hapları” ortamlarda pazarlıyorlar. Peki, bu insanlar entelektüel mi oluyor yoksa entel mi ya da hiçbir şey mi? Ortamlarda entelektüel görünmenizi sağlayacak şu püf noktaları bir değerlendirin ve işin aslına siz karar verin! Buyurun size kusursuz bir entel olmanın başlıca anahtarları!

TÜKETİM KARŞITI HAREKETLER VE YAŞAM TARZLARI

06 Şubat Pazartesi2023 Bir Eskimonun ihtiyacı ile Kızılderilininki ya da Afrika kabilesinde yaşayan birinin ihtiyacı ile Londra’daki bir kentlininki haliyle farklılık gösteriyor. İhtiyaç denilince aklımıza beslenme, barınma, giyinme gibi temel gereksinimlerimiz gelse bile son 50-100 yıl arasında bu kavramın tanımının çok değiştiğini salt yaşam tarzımıza bakarak bile anlamamız mümkün. Dünya nüfusunun artışı ve sömürgecilik dönemindeki yeni pazar arayışlarını sürdüren kapitalist döngü sürecinde 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren iletişim teknolojilerindeki gelişmelerin de etkisiyle tüm dünyada bir “tüketim toplumu” zuhur etmeye başladı. Modern dönem insanının karakteristik özelliklerinden biri de hiç kuşkusuz tüketim kültürünün akışı içinde yaşaması. Ancak bu akışın dümen suyunda gitmeye razı olmayanların sesleri de çıkmıyor değil. Günümüzde bu durumun neredeyse bir çılgınlığa dönüşmesi ve iklim krizini tetiklemesi sebebiyle tüketim furyasına karşı birtakım akımlar, etkinlikler ve markalar yavaş yavaş seslerini yükseltmeye başladı. İşte bu reddiyecilerden bazıları.

ANORMAL CİNSİYET DAYATMASINA MEYDAN OKUYANLAR, FITRATI SAVUNANLAR

25 Kasım Cuma2022 LGBTI+ örgütlerinin Türkiye’deki faaliyetleri ve kampanyaları, dünyada olduğu gibi ülke gündemini de işgal ediyor; kitaplarda, filmlerde, sokakta, siyasette ve her alanda propagandalarını yaparak çocuklara dahi cinsiyetsizliği dayattıklarına şahit oluyoruz. Doğrudan insan fıtratını hedef alan, kadının kadın, erkeğin de erkek olduğu bir dünyayı reddedip cinsiyetsizliği savunan ve son günlerde cinsiyetsiz çocuk yetiştirme hedefinde olan bu yapıya karşı duran psikolog, psikiyatr, doktor, akademisyen ve siyaset dünyasından isimlerin düşüncelerine gelin beraber bakalım.

SANAL DÜNYALARI ÖNCEDEN HABER VEREN BİLİM KURGU ESERLERİ

22 Eylül Perşembe2022 Sabah kahvaltınızı Paris’te bir kafede yaptıktan sonra İstanbul’daki ofisinize geçiyorsunuz. Öğlen yemeği için rotanızı Londra olarak belirledikten sonra akşam bir şeyler atıştırmak için İtalya’ya gitmeye karar veriyorsunuz. “Nasıl eve döneceğim?” diye düşünmenize gerek yok çünkü zaten evdesiniz. Hatta uyumadan önce sizin için oluşturulan yapay bir cennette huzurlu vakit de geçirebilirsiniz. Size ultra zengin bir hayattan değil, gün geçtikçe daha da çok andığımız popüler teknoloji kavramı Metaverse evreninden bahsediyorum. Bu akıl almaz kavram gündemimizi bu sıra çok fazla meşgul ediyor fakat görünen o ki Metaverse’te yaşamla ilgili zihnimizde net bir görüntü henüz canlanmıyor. İşte tam bu noktada bilim kurgu eserleri devreye giriyor. Gelin Metaverse evrenini en iyi anlatan film ve kitaplara yakından bakalım.

DİJİTAL PARALEL HAYATA HAZIRLANANLAR İÇİN METAVERSE KILAVUZU

21 Eylül Çarşamba2022 Gündelik hayatımıza belki üç-beş sene sonra dâhil olacak yeni teknolojiye hazır mıyız? Sürekli ismini duyuyoruz ama yeni teknolojinin işimize nasıl yarayacağını, onunla neler yapabileceğimizi ve kullanmak için nelere ihtiyaç olduğunu, neyi ne kadar bilmemiz gerektiğini pek de bildiğimiz söylenemez. O halde lütfen dikkatlerinizi bu yazıya verin. Şimdilik ilgi çekici ve gizemli görünen ancak yakın zamanda büyük ihtimalle içine sık sık gireceğimiz dijital paralel evrene hazırlanmak isteyenler için işte size kapsamlı bir Metaverse kılavuzu.

GENÇLERE YÖNELİK TEO-POLİTİK ALGI OPERASYONLARI BİR GÜVENLİK SORUNU

23 Ağustos Salı2022 Gençlik, insan yaşamının en hareketli dilimi. Aynı zamanda toplumsal olarak, milletlerin ve devletlerin ilerlemesindeki temel güçlerden biri. Toplum açısından baktığımızda gençlik dünyaya geldiği, yetiştiği, eğitilmekte olduğu sosyal bünyeyi, o bünyeye ait temel özellikleri koruyarak ve çağa uygun biçimde gelişerek kendisinden sonraki geleceklere aktaracak bir sosyal potansiyele sahip. Sosyal medyanın gün geçtikçe artan önemi ve çoğalan işlevi olumlu gelişmelere kapı açtığı gibi bazı olumsuzluklara da yol açıyor. Özellikle çağımız gençlerinin din üzerinden olumsuz algı yönetimine maruz kalmaları da bu yolda karşılaşılan durumlardan sadece biri. Tartışılması, nedenlerine inilmesi ve ifşa edilmesi gereken manevi bir tehdit aynı zamanda. Algı mühendisliği üzerinden müdahaleye ve etkilenmeye açık olan gençlerin manevi durumlarını ve yaşadıklarını Sabahattin Zaim Üniversitesi’nden ilahiyatçı Prof. Dr. Özcan Hıdır ve Diyanet İşleri Başkanlığı Çatalca Vaizi Muhammet Masum Vanlıoğlu ile konuştuk.

BİR “TERAPİ” FURYASIDIR GİDİYOR!

20 Temmuz Çarşamba2022 İnsanların sorun ve sıkıntılarını aşmak ya da potansiyellerini geliştirmek için başvurdukları birçok yol var. Bunların en başında psikiyatri ve psikoloji disiplinlerinin geliştirdiği duygusal ve davranışsal problemleri uzman eşliğinde çözme süreçleri olan psikoterapiler geliyor. Ancak bunlara alternatif olarak revaç gören ve giderek yükselişe geçen bir alan daha var: Kişisel gelişim “terapileri”… Psikoloji ve psikiyatri disiplinlerinin uzmanlık alanı olan bu saha kişisel gelişimcilerin de bereketli tarlalarından biri adeta. Değişen hayat şartlarının etkisiyle bunlara ilgi her geçen gün artarken duyunca şaşıracağımız türden ilginç terapi uygulamaları da ortaya atılıyor. Farklı kişisel gelişim uygulamacılarının, geliştirdiği, ürettiği, icat ettiği ya da kadim öğretilerden, psikolojiden alarak –tabiri caizse- modifiye ettiği terapi yöntemleri de buna eklenince ortaya muazzam bir ürün çeşitliliği çıkıyor. Bu katalogda akla hayale gelmedik “terapi” yöntemlerine rastlanıyor: Kuantum terapi, aile dizimi, tabut terapisi, ölmeden önce cenaze terapisi, geçmiş yaşam terapisi, kahkaha terapisi, oyun terapisi, şema terapi, Mesnevi terapi, kendinle yüzleşme terapisi, yalnızlık terapisi, yaşam terapisi, Yunus Emre terapisi, arınma terapisi, ağaçlara sarılma terapisi gibi envai çeşidi mevcut. Dilerseniz bu terapi yöntemlerinin uçuk-kaçık olanlarını bir kenara bırakıp ilginç ve sıra dışı olanlarından birkaçına beraber bir göz atalım.

YENİ YAZILAR

Hakkı Öcal

Disney ve onun elinden ekmek yiyen dev yapım firmaları ve bu silsile ile devam edip, sonuçta bizim sanatçı takımına müncer olan zincir bir kere daha asıl ekmek kapıları olan halka ters düştüler; afişe oldular, ortaya çıktılar.

Enis Doko

Gelecekte insan türünün evrimini etkileyebilecek iki ayrı unsur söz konusu: Birincisi genetik mühendislik devrimi, ikincisi ise sibernetik devrim. Gelecekte insan vücudu makinelerle birleşebilir ve biyolojik bir canlıdan, yarı biyolojik yarı makine canlılara dönüşebiliriz.

İsmihan Şimşek

İnsanlık bedeni ile sürekli bir mücadele içinde… Fıtratı ile uyumlu bir yol çizmek yerine ifrat ve tefrit arasında gidip geliyor. Ruh ve beden bütünlüğü, birbiri ile ahengi bize hem bu dünyada hem de ahirette cennetin kapısını açar.

Göksan Göktaş

Vücudun belli bir bölümünde, aslında kusur bile sayılmayacak bir noktaya takılıp kendini beğenmemek, sürekli bunu düşünmek, estetik üstüne estetik yaptırmak, bazen de toplumdan kaçmak... ve akabinde gelen ağır depresyon... psikoloji bu rahatsızlığa dismorfofobi diyor... Diğer adıyla, beden algı bozukluğu... sosyal medyanın ve moda akımlarının dayattığı tek tıp güzellik algısı bu rahatsızlığı daha da körüklüyor... ruh sağlığı uzmanları, gerçek vaka örnekleriyle anlatıyor.

Mehmet Emin Balcı

Geçmişten bugüne beden üzerine düşündüğümüzde fizyolojik ve genetik farklılıkların haricinde her daim sosyal bir boyutu olduğunu, mevcut ideolojilere ya da iktidarlara göre şekillendirildiğini görüyoruz. Modern kültürün, tarih boyunca radikal birçok değişikliği beraberinde taşırken kendini daha çok beden üzerinden gösterdiğini görüyoruz. Bu konunun toplumsal yansımaları üzerine çalışmalarda bulunmuş olan ve Sıradanın Kırılganlığı; Beden Sosyolojisi Hikâyeleri adlı bir de kitaba imza atan akademisyen-sosyolog Mehmet Emin Balcı ile ruh ve beden arasındaki bağı, modern toplumla beraber oluşan beden algımızı, toplumların nasıl beden inşa ettiğini, bedenin fizyolojiden bağımsız kültürel anlamlarının ne şekilde ortaya çıktığını tartıştık.

Gökhan Ergür

Aynı göz, aynı burun, aynı dudak ve saçla dolaşan, kendi benliğini ve görüntüsünü reklamların oluşturduğu sahte benliklere feda eden, anlamsızlık çukurunda boğulmaya başlayan bir kitle…

Zeynep Merdan

Kendini gerçekleştirmenin sayısız entelektüel, bilimsel, sanatsal imkânı varken kadınların varoluş biçimleri neden yalnızca giyinme, çıplak olma, teşhir ve cinsel özgürlüğe indirgeniyor?

Hilmi Demir

İki aşırı uç çizgide de olsalar katı jakoben laikler ile kaba softa radikal dindarlar başörtülü, mütedeyyin kadının kamusal alandaki varlığını bir tehdit olarak kodlamada uzlaşabiliyorlar. Her iki tarafı da korkutan şey kendi iddialarının aşınması aslında.

Ekrem Demirli

İnsanın ahlaklanması ruh ile beden arasındaki zıtlıktan, ruhun değerleri ile bedenin arzuları arasındaki çelişkilerden doğar. İslam tasavvuf geleneğinde bu durum at, merkep gibi hayvanlar ile onlara binen süvari benzetmesiyle izah edilir. Süvarinin atı yönetebilmesi ruhun bedene hâkimiyeti anlamına gelir. İnsanın ahlaklanması ruh ile beden arasındaki zıtlıktan, ruhun değerleri ile bedenin arzuları arasındaki çelişkilerden doğar. İslam tasavvuf geleneğinde bu durum at, merkep gibi hayvanlar ile onlara binen süvari benzetmesiyle izah edilir. Süvarinin atı yönetebilmesi ruhun bedene hâkimiyeti anlamına gelir.

Gülper Refiğ

Gülper Refiğ emekli bir akademisyen ve bir müzikolog. Aynı zamanda Türk sinemasına damga vurmuş film yönetmeni merhum Halit Refiğ’in de eşi. Pek çok akranı gibi zamanında Avrupa’ya gidip tahsil görmüş. Ancak bu gidiş onun k endi öz kültürünü ve değerlerini fark etmesinde çok etkili olmuş. Daha sonra yazmaya başladığında bu farkındalık daha derin ve yüksek boyutlara ulaşmış. Eşi Halit Refiğ’in hassasiyetlerini paylaştığı için bu toprakların kültürüne, maneviyatına ve meselelerine uzak kalmamış ancak Gülper Hanım şu itirafı yapacak kadar da cesur: Ruh Doğu’dur Beden Batı kitabımı hazırlarken yaptığım okumalarla adeta dünyam değişti ama bir yandan da bu ülkenin entelektüelleri olarak ne kadar yanlış, eksik ve ters bilgilere sahip olduğumuzu görüp çok üzüldüm.” Gülper Refiğ ile Doğu-Batı, din, maneviyat, aydınlarımızın sorunları ve kompleksleri gibi pek çok konuyu konuştuk. Refiğ aynı zamanda bir Atatürkçü entelektüel, ancak alıştığımız Atatürkçülerden ve entelektüellerden çok farklı düşünüyor.

BİZE ULAŞIN