Geçmişe yönelik yapılan her yorum ve analiz bir şekilde eksik ve hatalı olabiliyor. 15 Temmuz'u unutmamış olsak da o gece neler olduğu ve az kalsın neleri kaybedeceğimiz konusunda zihnimiz puslanıyor zaman zaman. Bu yüzden aradan geçen beş yılın ardından, o günleri murakabe etmekte ve 15 Temmuz konusunda hafızamızı taze tutmakta yarar var. Şimdi gelin biraz geçmişe uzanalım ve 15 Temmuz'un ardından bugüne dek yazılan, çizilen ne varsa tekrar bir göz atalım.
15 TEMMUZ'UN KİTAPLARI
İnsan hafızasını en canlı tutan eylemlerden biri şüphesiz okumaktır. 15 Temmuz'u hatırlarken kitaplara başvurmamak olmaz. Zaten 15 Temmuz konusunda en zengin doküman da kitaplar. Her yıl çıkan yeni kitaplar dışında şimdiden başvuru kitabı olacak 15 Temmuz kitapları da hazırlandı.
Asırlık Gece
Hem Cumhurbaşkanlığı hem de 15 Temmuz mağdurlarının vekili olarak 15 Temmuz sürecinin başından günümüze kadar yargılama ve soruşturma süreçlerinin bilfiil içinde bulunan Avukat Hüseyin Aydın'ın Asırlık Gece - Belgeler ve Deliller Işığında 15 Temmuz Darbe Girişimi, Türkiye'nin şahit olduğu son darbeyi ele alan kitaplar zincirinin en son halkası. Aydın bu ciddi emeğe dayalı faydalı çalışmasında tamamıyla belge, delil, ifade ve mahkeme tutanakları üzerinden o gece gerçekte kimin ne yaptığını, darbenin nasıl tasarlandığını, kimler tarafından ne şekilde icra edildiğini ve 15 Temmuz'u aydınlatacak daha birçok meseleyi beş yıl aradan sonra kanıtlarıyla gözler önüne seriyor ve o gece başarılanların bugün Türkiye açısından ne anlama geldiğine ışık tutuyor.
Karanlıkta Görmek
Psikoloji alanında yazdığı kitaplar ile tanıdığımız Prof. Dr. Kemal Sayar'ın "Darbe ve Terör Zamanında Ruhsal Direnç" alt başlığını taşıyan kitabı, yaşadığımız toplumsal travma ile nasıl başa çıkacağımızı anlatıyor. Tarihimizin en büyük imtihanlarından biri olan 15 Temmuz'daki davranışlarımızın kaynağının dini ve milli değerlerimiz olduğunu vurguluyor. Kemal Sayar Karanlıkta Görmek kitabı ile bizlere şu sözler ile sesleniyor: "Geleceğe inanalım kardeşlerim, umudu diri, imanı kavi tutalım. Ümidini yitirerek yarı yolda dönmek isteyenleri, gözlerimizin ışığı vazgeçirsin. Sağlam bir ahlaka yaslanarak konuşalım birbirimizle, ruhunun kökü bu topraklara değen her insan bizim öğretmenimiz olsun."
Kendi Dilinden FETÖ: Örgütlü Bir Din İstismarı
FETÖ'nün sosyal ve siyasi hayatımıza etkisi dışında dini anlamda da ciddi zararları oldu. Diyanet İşleri Başkanlığı'nın Din İşleri Yüksek Kurulu'nca gerçekleştirilen incelemeler sonucunda FETÖ'nün İslam açısından kabul edilmesi mümkün olmayan birtakım söylemleri ve yaklaşımları, normal gibi algılanan sinsi anlatımını ele alan bir kitap Kendi Dilinden FETÖ. "Örgütlü Bir Din İstismarı" alt başlığını taşıyan kitap aynı argümanları ve yöntemleri kullanan yeni oluşumların önüne geçmek ve İslam'ı bu tip yapıların eline bırakmamak bakımından oldukça önemli bir eser.
Küfür Fedaisi
"15 Temmuz Kalkışmasına Mesnevi'den Bakış" alt başlığına sahip olan Küfür Fedaisi ile M. Fatih Çıtlak, 1200'lü yıllardan günümüze uzanan hikâyeye yeni bir bakış açısı kazandıran bir eser kaleme aldı. Çıtlak, "İster toplum ister fert nezdinde mercek altına alınsın fitnenin herkesi berbat ettiğine dair Mevlâna Celâleddin Hazretleri'nin ibretle okunacak bir ikazıdır" sözleriyle tanımladığı Küfür Fedaisi'nde Allah yolunun yolcusunun yolunu kesenleri ele alıyor.
Okçular Tepesi
Belki de en unutmamamız gerekenler 15 Temmuz'un kahramanlık hikâyeleri. Gülcan Tezcan, Turgay Bakırtaş ve Halil İbrahim İzgi'nin editörlükleriyle hazırlanan Okçular Tepesi kitabı birbirinden farklı isimlerin, gazilerimizin ve şehitlerimizin hikâyelerini anlatıyor. Okçular Tepesi'ni okurken, o gece halkımızın vatanı savunmak için nasıl kahramanlıklar gösterdiğini bireysel yaşanmışlıklarla öğreniyoruz.
Kim Tutar Bizi!
15 Temmuz'u çocuklara anlatmak belki de en büyük sorumluluğumuz. Zira onlara ülkemizde bir daha böylesi olaylar yaşanmaması için en doğru şekilde anlatmamız gerekmekte. Kübra Gülşah tarafından kaleme alınan Kim Tutar Bizi! 15 Temmuz'u çocuklarımıza hissettirebilmek amacıyla masal türünde kaleme alınan bir eser. Gülşah, çocuklara vatan, milli birlik ve mücadele, bayrak sevgisini yaşatmak gayreti içerisinde.
Milletin Zaferi
15 Temmuz gecesi ve sonrasında yaşananların toplumsal hafızadaki izlerine bakmak ve o gecenin siyasi ve de sosyolojik analizini yapmak sürecin doğru değerlendirilmesi açısından oldukça önemli. Bu bilinç ile Burhanettin Duran ve Fahrettin Altun tarafından kaleme alınan Milletin Zaferi, içerdiği makaleler ve arşivlik fotoğrafl arla o geceyi ve sonrasında yaşananları anlamlandırma konusunda okuyucuya kapsamlı bir analiz sunuyor.
Darbeye Direnen Şiirler
"15 Temmuz Direniş Şiirleri Antolojisi" alt başlığı ile Cevat Akkanat'ın hazırladığı Darbeye Direnen Şiirler kitabı 198 şairin şiirine yer veriyor. İbrahim Tenekeci, Mustafa Akar, İsmail Kılıçarslan, Ebubekir Eroğlu, Adem Turan ve Cahit Koytak gibi isimlerin yer aldığı antolojide Türkçe orijinallerinin yanında Arapça ve İngilizce tercümeleri de bulunuyor.
"Kahraman" Hainler ve Şeytanın Kara Kutusu
Henüz 15 Temmuz yaşanmadan FETÖ'den mağdur olan bir isim gazeteci Nedim Şener. FETÖ'nün kurduğu bir kumpas ile hapse atılan Şener, araştırmacı bir gazeteci olarak FETÖ hakkında birçok yazı kaleme aldı. "Türk Silahlı Kuvvetleri'nde FETÖ'nün Kriptoları" alt başlığını taşıyan "Kahraman" Hainler kitabı ile örgütün yıllar içerisinde TSK'ya nasıl sızmaya çalıştığını ve nasıl faaliyetlerde bulunduğunu anlatıyor. Şener'in bir diğer kitabı olan Şeytanın Kara Kutusu ise FETÖ'nün Emniyet Teşkilatı içerisindeki yapılanmasını ele alıyor. İki kitabıyla beraber Şener, 15 Temmuz'un çok daha öncesinden nasıl hazırlıklar yapıldığını okuyucuya sunuyor.
Yekpare Demokrasi
"Darbe Öyküleri" alt başlığı ile hazırlanan kitap 15 Temmuz'un ardından önemli yazarların kalemlerinden çıktı. Bülent Ata, Cihan Aktaş, Çiğdem Tavkul, Feridun Andaç, Güzide Ertürk, Hale Sert, Kudret Ayşe Yılmaz, Sadık Yemni, Sedat Demir, Sibel Eraslan ve Yıldız Ramazanoğlu gibi yazarların kaleme aldığı öyküler 15 Temmuz'a edebi açıdan bir bakış sunuyor.
GÖRSEL HAFIZAMIZA KAZINAN GÖRÜNTÜLER
15 Temmuz'un gerçekleştiği gecenin ardından yaşadıklarımıza rağmen yoğun bir bilgi kirliliği de bir sorun olarak karşımıza çıktı. İşte bu yüzden hem o gece yaşananların kayıt altına alınması, hem de tanıklıklar ile hazırlanan belgesellerin önemi bir kez daha öne çıkıyor. Ayrıca sinemanın imkânları kullanılarak izleyiciye sunulan belgeseller 15 Temmuz'a ışık tutuyor. 15 Temmuz ardından öne çıkan belgesel ve filmlere bir göz atalım.
Direniş gecesinin belgeselleri
A Haber tarafından yayına hazırlanan İhanet ve Diriliş, 15 Temmuz İhanet Gecesi, 15 Temmuz Kahramanları, O Gece Ankara; TRT Haber'in yayına hazırladığı 15 Temmuz'da Ne Oldu? ve O Gece; TRT tarafından hazırlanan Şebeke: İhanetin Kodları, Geceden Şafağa, İşgal Girişiminden Dirilişe 15 Temmuz'un Anatomisi, 15 Temmuz Kahramanları; Diyanet TV'de yayınlanan Diriliş Bestesi Sala, Kübra Yiğitbaşı tarafından hazırlanan Direnen Kadınların Belgeseli: Kalplerin Direnişi, CNN TÜRK'ün hazırladığı Türkiye'de o gece: 15 Temmuz, TVNET'in 15 Temmuz şehitlerinden Mustafa Cambaz için özel olarak hazırladığı Cennet Vatanın Fotoğrafçısı ve Vatan Emniyette, Büyük Millet Meclise Saldırı, Direnişten Dirilişe isimli yapımlar 15 Temmuz hakkında hazırlanan ve sosyal medyada en çok dolaşımda kalan belgeseller olarak dikkat çekti.
15 Temmuz'un kısa filmleri
Turkuvaz Medya Grubu'nun sponsorluğunu yaptığı 15 Temmuz: İhanet ve Direniş, yapımcılığını Nafiz Tunç'un üstlendiği ve Ekrem Aydın'ın yönettiği 30 Kuş, Bursa İsmail Hakkı Camii İmamı Ali Haydar'ın senaryosunu yazdığı İmamın Objektifinden 15 Temmuz, Milli Eğitim Bakanlığı'nca hazırlanan ve bütün özel ve resmi okullarda izletilen 15 Temmuz Demokrasi Zaferi ve Şehitleri, Ümraniye Belediyesi tarafından hazırlanan Evlat isimli animasyon/çizgi film 15 Temmuz bağlamında çekilmiş başlıca kısa filmler olarak kayıtlardaki yerini aldı..
Darbe girişimi sonrasında birçok dergi, 15 Temmuz hadisesine dair yaptığı özel sayılarla çıktı. Geçen beş yıl boyunca Lacivert Dergi; o gecenin tanıklarıyla yaptığı görüşmelerle içeriklendirdiği "15 Temmuz", darbe girişiminin ve FETÖ'nün dinamiklerinin alanında uzman kişilerin görüşlerine başvurarak değerlendirildiği "15 Temmuz Kurtuluş", 15 Temmuz'un birinci yılında o gecenin kahramanlarının bir yıl boyunca yaşadıklarının ve FETÖ davalarının hangi aşamada olduğunun masaya yatırıldığı "15 Temmuz'u Unutma", kalkışmanın ikinci yılında "Hafıza", üçüncü yılında 15 Temmuz'u coğrafya üzerinden anlamak için "Coğrafya kader mi?", dördüncü yılında ise "Milli iradenin direnişi" alt başlığı ile "15 Temmuz" dosyalarıyla toplamda altı sayıda 15 Temmuz'u ele aldı.
Daıly Sabah
Daıly Sabah'tan 15 Temmuz'u Doğru Anlamak ve Anlatmak
Daily Sabah'a bağlı düşünce kuruluşu Daily Sabah Politik Araştırmalar Merkezi tarafından iki önemli rapor hazırlandı. İngilizce olarak hazırlanan ve yurtdışında belirli merkezlere dağıtımı yapılan bu raporlardan ilki, "15 Temmuz: Gülenist Darbe Girişimi" başlığıyla yayımlanırken ikincisi ise "15 Temmuz Darbe Girişiminde Gülen'in Dahiliyetinin Kanıtları" başlığıyla oluşturuldu. Kitap haline getirilen "July 15: Gülenist Coup Attempt" isimli raporda, FETÖ elebaşı Fetullah Gülen'in darbede üstlendiği rol ve darbenin kronolojisi detaylı olarak anlatıldı. TRT World tarafından İngilizce olarak hazırlanan Tarih ve Bellek: TRT World'ün Gözünden 15 Temmuz Darbe Girişimi başlıklı kitap da, 15 Temmuz'un uluslararası kamuoyuna sağlıklı bir şekilde anlatılabilmesi adına yapılmış bir çalışma olarak literatürdeki yerini aldı.
