Kasım 2016 | Dosya sözlük

02 Kasım 2016, Çarşamba

Bu sayıda geçen kavramlar ve sözcükler için sözlük.

Post apokaliptik:
Kelime manası olarak kıyamet sonrası dönem ifadesini karşılar. Kavramda kıyametin kopmasından sonraki dünya ve insan tasavvuru vardır ve kendisini daha çok bilim kurgu sahasında gösterir. The Matrix ve Açlık Oyunları gibi sinema ve edebiyat dallarında post apokaliptik denebilecek onlarca eser vardır.

Paris Komünü:
Paris'te 18 Mart- 28 Mayıs 1871 tarihleri arasında, yetmiş üç gün iktidarda olan sosyalist hükümettir. 18 Mart 1871'de Paris Ulusal Muhafız Merkez Komitesi yani komünist işçiler Paris'in tren garını, kamu binalarını ve belediye binasını ele geçirir ve ihtilal yaparlar. Bir işçi ihtilali olması açısından dünya tarihinde önemli bir yere sahiptir.

Oksidentalizm:
Karşı oryantalizm şeklinde değerlendirilebilecek bir kavram. Oryantalizm Batı dünyasının Doğu'ya bakışı iken Oksidentalizm Doğu aydınlarının Batı'yı görüş biçimidir. Daha doğru bir ifadeyle söylenecek olursa Batı'yı bir Doğulu gibi okuma ve görme şeklidir. Oryantalizmin yıkıcı etkilerinden sonra tasarlanmış bir kavramdır. Batılılar bu kavramı Batı düşmanlığı şeklinde görürler.

Eklektik:
Bir sisteme ait olan veya tek başına anlam ifade eden öğelerin birden fazlasını toparlayarak oluşturulan yeni sistem veya sistemler anlamına gelir. Her sistemden iyi bir şeyler alarak yeni bir şey ortaya çıkarmak denebilir.

Fordist:
1920'lerin ilk zamanlarında uygulanmaya başlanan, vasıfsız işçilerin bir üretim bandı oluşturduğu, kitle üretimi ve kitle tüketimi üzerine kurulu bir sistem olan fordizmin savunucularına denir.

Başat:
Baskın.

Dirijizm:
Bir devletin ekonomiye sistemli bir şekilde müdahalesi.

Domine etmek: Üzerinde baskın duruma gelmek, hükmetmek.

Ego-santrik:
Benmerkezci, her olayı kendine bağlayan.

Entelijansiya:
Kültürel ve siyasal etkinliğe sahip entelektüel topluluk.

İntaç:
Bitirme, sonuçlandırma.

Nâkıs:
Eksik, tamamlanmamış.

Pesimizim:
Kötümserlik.

Saik:
Neden, sebep.

Taaccüp:
Şaşkınlık, şaşma.

Tefessüh:
Bozulma, çürüme, kokuşma.

Terennüm:
Mırıldanma.

FİRDEVSİ (940-1020)
Gazneliler döneminde üne kavuşan İran edebiyatının önde gelen Fars şairlerindendir. En önemli eseri Şehname'de İran'ın destanlarını anlatır. Şehaneme'yi Gazneli Mahmut'a sunmuş, karşılığında bağlanan aylığı az bulduğu için Gazneli'yi hicveden bir şiir kaleme almış ve Gazne'yi terk etmek durumunda kalmıştır. Bir süre şehirleri dolaştıktan sonra Tus'a gelerek burada ölmüştür.

MICHELFOUCOULT (1926-1984)
1926'da Poitiers'de doğan Fransız filozof. Aynı zamanda sosyal teori, tarih, edebiyat, antropoloji, psikoloji ve sosyoloji gibi birçok dalda uzmandır.1948'de felsefe, 1950'de de psikoloji diplomasını aldı. Hapishaneler, polis, sigorta, delilik, eşcinsellik ve sosyal haklar konularında çalıştı. 25 Haziran 1984'te Paris'te yakalandığı AIDS hastalığı nedeniyle ölmüştür.

EDMUNDHUSSERL (1859-1938)
1859 yılında Almanya'da doğmuş olan filozof, matematik, fizik, astronomi ve felsefe alanlarında eğitim görmüştür. Felsefenin daha bağımsız bir varlık alanına sahip olması gerektiğini düşünmüştür. Özellikle geliştirmiş olduğu fenomenolojik metot çalışmalarıyla adından söz ettirir Husserl. Bu metotla geliştirdiği; 'paranteze alma', 'yönelmişlik' ve 'indirgemecilik' usulleriyle başta öğrencisi Heideger olmak üzere kendisinden sonra birçok varoluşçu filozofu da derinden etkilemiştir.

Benzer Haberler

Kimlikleri tamamen eritmek veya ortadan kaldırmak mümkün değil.

Tüm ütopyaların ortak bir özelliği, dünyaya benzeyen ya da dünyanın bir parçasını andıran ama dünyada olmayan bir yerde geçmeleri… Bunda tabii kavramın temelini kazan More’un Ütopya eserinin bir adada geçmesinin de etkileyici olduğunu düşünüyorum. Ütopyaların en temel özelliği olan hayal ve ideal paydasını da unutmamak gerek elbette.

Ütopya yazarları, sosyal hayatta kusursuzluğu yakalamanın bazı formülleri insanlara sunmaya çalışır. Onlara göre insanları mutlu edecek tek renk, tek tarz, tek biçim, bellidir. Formül belli olduğuna göre artık bunu aynen hayata geçirmekten başka yapacak bir şey kalmaz. Farklı her türlü uygulama ideal olandan sapma anlamına geleceği için tehlikelidir. Onlar, toplum hayatının doğasında var olan çeşitlilik içerisinden tek bir kalıp çıkarmış ve insanlığa mutluluğu ancak bu katı, statik ve monoton yapının getirebileceğini iddia etmiş her seferinde başarısız olmuşlardır.

Tür olarak ütopyayı tarihle mitolojinin arasında bir yerde görmek gerekir. Platon’un Devlet’i yahut Farabi’nin Medinetü’l-Fazıla’sı gibi siyasi-felsef i ütopyaların yüksek dil ve mantık seviyesine kanmamak gerek. Bunlar da tarih şuuru ve mitoloji zevkine yaslanan eserlerdi; üslupları bunu hissettiriyor.