Haziran 2016 | Dosya sözlük
Dijital devrim:
Her ne kadar resmi literatüre henüz geçmemiş olsa da milenyumun ilk yılı dijital devrimin tarihi olarak görülüyor. İnternetin yaygın olarak kullanılmaya başlandığı 90'lı yılların sonundan itibaren dünya artık bambaşka bir yere gidiyordu. Hayatın her alanında dijitalleşen insanlar, kıyafetten kitaba, yemekten otobüs, uçak biletine hemen hemen her şeyi internet üzerinden alabilirken, ciltlerce kitabı bir tıkla okuyabiliyor, almak istediği evi ve arabayı internetten alabiliyordu. Telefonun ceplere girmesi ile birlikte, iletişimin ve bilgiye ulaşmanın binlerce yıllık dünya hayatında hiç olmadığı kadar kolay ve zahmetsiz olması bu çağın bir devrim olarak nitelendirilmesini haklı çıkarıyor.
Ekososyalizm:
Dünya üzerinde var olan kaynakların ve bunlara olan ihtiyacın tekrar tanımlanması ve yeniden pay edilmesi, bununla beraber yeni bir üretim şeklinin sağlanması ve dünya nüfusunun homojen bir şekilde dağıtılmasını amaçlayan düşünce sistemi. Tabiatın mülk kavramı ile sömürülmesinin emek sömürüsü ile aynı şey olduğunu iddia eder. İnsan aklının tabiat üzerindeki hükmedici etkisini kırmayı hedefleyen ekososyalizm, Marksizm'i yer yer eleştirse de insanlığı kurtaracak olan şeyin tabiata yabancılaşmamış olan Marksizm olacağını söyler.
Auschwitz:
Hitler Almanya'sında kurulan ilk toplama kampı. Polonya'dadır. Toplamda Avrupa'dan 1,3 milyon civarında insan yerleştirilmiştir. Kampta bu insanlardan, 1 milyonu Yahudi olmak üzere toplamda 1,1 milyon insanın öldürüldüğü tahmin ediliyor. 900 bine yakın kişi kampa geldikleri an doğrudan gaz odalarına gönderilmiş yahut vurularak öldürülmüştür. Kalanlar ise hastalık, işkence, tıbbi deney gibi sebeplerle öldü. Ağır şartlarda günde en az on saat çalıştırılan tutsaklar kampa geldikleri andan itibaren aşağı yukarı altı ay içinde ölüyorlardı. Auschwitz,1979 yılında UNESCO'nun İnsanlığın Kültür Mirası listesine eklendi.
Gayri Safİ Milli Hasıla:
Gayri safi milli hâsıla bir ülke ekonomisinde belirli bir dönemde üretilen, tamamlanmış mallar ve hizmetlerin piyasadaki fiyatları ile ifade edilen değerlerinin toplamıdır. Başka bir şekilde söylemek gerekirse ulusal ekonominin ulusal sınırlar içinde ve dışında yarattığı bir yıllık gelirdir.
Obsesyon:
Takıntı. Bilinçten mantık veya mantıklı düşünme ile uzaklaştırılamayan sürekli ve tekrar eden fikir, düşünce veya dürtü. Kimi zaman yanlış olduğu bilindiği halde zihinden atılamayan saplantı hali. İnsanlarda rastlanma oranı yüzde 80'dir fakat kişinin gündelik hayatını engellemediği müddetçe hastalık kapsamında değerlendirilmez.
Henry David Thoreau (1817-1862):
Massachusetts eyaletinde dünyaya geldi. Fikir olarak etkilendiği Ralph Waldo Emerson ile 1841'de tanıştı. 1845'te Walden Gölü kıyısında bir araziye kulübe inşa etti. Walden ve Concord ve Merrimack Irmakları Üzerinde Bir Hafta kitaplarını burada yazdı. Walden, New England Transendentalizmi için önemli bir örnek eser oldu. Eserde çevre konusundaki fikirleri, modern çevreciliğin ve çevre korumanın temelini oluşturdu. Bir başka önemli eseri de, "Sivil İtaatsizlik" makalesidir. Meksika savaşında vergi ödemeyi reddettiğinden hapiste geçirdiği bir gece sonunda bu makaleyi yazdı. Gandhi, Tolstoy ve M. Luther King gibi önemli isimleri etkiledi. Tüberküloz hastalığından dolayı hayatını kaybetti.
Lucretius (M.Ö 99-M.Ö 55):
Romalı şair ve filozof. Materyalist felsefenin, bugüne ulaşmış temel doktrinini ortaya koymuştur. Ona göre kâinat devamlı hareket halinde olan maddeden meydana gelir. Başı ve sonu olmamakla birlikte, yaratılmamıştır ve yok da olmayacaktır. Lucretius, maddenin en fazla atomlara kadar bölünebileceğini söylemiştir. Atomun varoluşunu savunduğundan, maddenin sonsuzca bölünemeyeceğini düşünen Lucretius, atomların şekillerinin ve ağırlıklarının olduğunu ama ses, renk, tat ve koku gibi özelliklerinin olmadığını söylemiştir.
Recaİzâde Mahmud Ekrem (1847-1914):
Şair ve yazar. Namık Kemal'le tanıştıktan sonra edebiyat camiasına dâhil olmuş ve Namık Kemal'in Fransa'ya gitmesi üzerine, onun çıkardığı Tasvir-i Efkâr gazetesinin başına geçmiştir. Recaizâde, üç oğlunu da kaybettiği için şiirlerinde daha çok karamsar duygular işledi. Eski edebiyatı savunan Muallim Naci ve arkadaşlarıyla girdiği tartışmalarıyla 'Edebiyat-ı Cedide' (Yeni Edebiyat) akımının doğmasına zemin hazırladı. Modern Türk edebiyatının kuruluş aşamasında gerek fikirleri gerekse eserleri ile çok önemli paya sahip oldu. Şiir hakkındaki görüşleri ile Servet-i Fünun edebiyatının temelini attı ve modern anlamda ilk realist roman sayılan Araba Sevdası'nı yazdı.
Anomali:
Normalin dışında olma hali.
Başat:
Etki bakımından başta gelen, hâkim, dominant.
Ekolojist:
Çevre bilimci.
Halel:
Bozukluk, eksiklik, fesat, noksan.
Medarı maişet:
Geçimi sağlayacak olan iş.
Mesiyanik:
Mesih'in gelişine veya kıyamete dair.
Nebatat:
Bitkiler.
Oseanografi:
Okyanus bilimi.
Püriten:
İncil'e uygun yaşamak için dünya hayatından uzak duran bir Hıristiyanlık mezhebi.
Spritüalist:
Ruhçu felsefeyi savunan kimse.
Stereotip:
Önyargılarla kategorize edilmiş basmakalıp düşünce.
Tel'in:
Lanetlemek.