Tesettür modasının globalleşmesi ve dünya modasına etkisi
Hem tesettürlü ve muhafazakâr müşteri kitlesine hem de kadın bedenini metalaştıran klasik moda çizgisinin dışında bir şeyler arayanlara hitap etmek amacı ile birçok ünlü modacı koleksiyonlarında tesettür ve hatta burkadan esinlenerek hazırlanmış tasarımlara yer vermektedir.
Globalleşme, her sektörde olduğu gibi moda sektöründe de etkili olurken, bir yandan da teknolojik gelişmeler ve çok uluslu şirketlerin çoğalması sınırların kalkmasına sebep olmuştur. Eskiden moda dünyası belirli merkezler üzerinden yönlendiriliyordu. Ancak günümüzde fiziksel mekânlardan ziyade sanal mekânların ve kişilerin daha etkin olduğunu görüyoruz. Aynı şekilde, artık hitap edilen kitle ekonomik ve sosyal elit değil, sosyal medyada söz sahibi olan ve gerçek hayatta ünlü olmayan, bahsi geçen elit kesimden çok farklı bir profile sahip kişiler olmaya başlamıştır.
Eskiden meşhur tasarımcıların hem defilelerine hem de tasarımlarına sanat veya moda dünyasının meşhur isimleri ilham kaynağı olurken; artık yaşları, eğitim düzeyleri, sosyo-ekonomik statüleri çok değişken olan sosyal medya kullanıcıları onların yerini aldı. Mesela tasarımcı Marc Jacobs artık defilelerinde ön sırada ünlüler yerine 'bloggerları' görmeyi tercih ettiğini söylüyor. Hatta tasarımlarında bile yıldızlardan değil 'bloggerlardan' ilham aldığını ifade ediyor. Mesela, 'Bryan Boy' isimli blogger moda dünyasında birdenbire dikkat çekmiş ve Marc Jacobs onun kendine özgü tarzından esinlenerek koleksiyonunda bir çanta tasarımına yer vermiş. Bryan Boy örneği modanın tek merkezci halinden çıkıp adem-i merkeziyetçi olmasına, yani yerelleşmesine güzel bir örnek teşkil ediyor.
Marc Jacobs gibi birçok tasarımcı sadece 'bloggerlardan' değil 'sokak modası'ndan da ilham aldıklarını söylüyorlar. Sokak modasından kastedilen; sıradan insanların günlük hayatlarındaki değişik tarzlarının sosyal medya aracılığıyla moda dünyasına yansımasıdır.
Yerelden globale giden moda akımında tesettür
Teknoloji sayesinde dünyanın birçok yerinde yaşayan tesettür modacıları da bu yeni sisteme dâhil oldu. Mesela, İngiltere'den Dina Tokio ve Pearl Daisy, Kuveyt'den Ascia Akf, Endonezya'dan Diane Pelange gibi tesettürlü modacılar global moda akımlarında söz sahibi olmaya başladı. Bu modacılardan kendine özgü tarzı ve paylaşımlarıyla yüz binlerce takipçisi olan Dina Tokio, The Guardian gazetesi tarafından en başarılı internet kişilikleri arasında gösterildi. Tokio birçok farklı sosyal medya platformunu aynı anda kullanmasıyla ve takipçi sayısının rekor rakamlara ulaşmasıyla giyim tarzını dünyanın birçok yerindeki tesettürlü kadınlara ulaştırıyor ve bir 'trend setter' olarak tanınıyor.
Türkiye'de tesettürün sosyal hayatta görünür hale gelmesi
1960'lara kadar Türkiye'de büyük şehirlerde eğitim düzeyi yüksek tesettürlü kadınlara rastlamak mümkün değildi. Ancak Şule Yüksel Şenler, Aynur Mısıroğlu, Gülhan Kavakçı, Gülsen Ataseven, Meliha Yalçıntaş gibi farklı tarzlarıyla profesyonel alanda dikkat çeken birkaç isim de bu dönemde çevrelerinde etkili olmuşlardı. 1980'de üniversitelerdeki başörtüsü yasağının başlamasıyla görünürlükleri artmaya başlayan tesettürlü kadınlar devlet tarafından marjinalize edildi. Farklı sosyo-ekonomik ve eğitim geçmişlerine sahip tesettürlü kadınları sosyal hayata dahil eden önemli hareketlerden biri Refah Partisi kadın kolları çalışmalarıydı. Hazır giyimin yaygınlaşması, tekstil alanındaki gelişmeler ve kadınların hem sosyal, siyasi alanlarda hem de eğitim alanlarında daha fazla görünür olmalarına paralel olarak Türkiye'deki tesettür sektörü de gelişmeye başladı. Yeni başörtüsü ve tesettür giyim markaları oluşmaya ve 'tesettür giyim sektörü' olarak bilinen sektör büyümeye başladı. 1990'larda, eğitimlerini bitirmeyi başaran tesettürlü kadınlar iş hayatında daha çok görünür olmaya başladılar. 2001 yılında AK Parti'nin iktidara gelmesi sonrasında başörtülü siyasetçi eşleri medyada görünmeye başladı ve tesettür modası kavramı daha çok tartışılır hale geldi.
Başörtüsü yasağının kalkması, teknolojik gelişmeler ve ekonomik büyüme, tesettür giyim sektörünün gelişmesini ve büyümesini etkileyen faktörler arasında sayılabilir. Ekonomik, siyasal, kültürel, sosyolojik ve teknolojik gelişmeler bir 'tesettürlü popüler kültür' ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Tesettür kültürü diye tanımlanabilecek alanın içinde tesettürlü kadınlara hitap eden moda dergileri, bloglar ve sosyal medya outletleri yer almaktadır. Dolayısıyla tesettürlü kadınlar bir zamanlar moda defilelerinden, sunumlardan, koleksiyon tanıtımlarından uzak kalsalar da artık modanın belli bir merkezi olmadığı için onlar da kendi trendlerini uygulayabilir hale gelmişlerdir.
Bu sürecin sonunda tesettürlü kadınlar medyada daha fazla görünür hale gelmişlerdir. Dizilerde, reklamlarda, haber programlarında anchorwoman ya da program sunucusu olarak tesettürlü kadınlar göz önünde bulunmaktadırlar. Aynı zamanda kendisini tesettürlü tasarımcı, modacı, stilist ve trend setter olarak tanımlayan bir kitle ortaya çıkmıştır. Bu kitle ile beraber yeni markalar oluşmuş ve tesettürlü kadınlara yeni seçenekler sunan bir tesettür modası da doğmuştur.
Eskiden meşhur tasarımcıların hem defilelerine hem de tasarımlarına sanat veya moda dünyasının meşhur isimleri ilham kaynağı olurken; artık yaşları, eğitim düzeyleri, sosyo-ekonomik statüleri çok değişken olan sosyal medya kullanıcıları onların yerini aldı. Mesela tasarımcı Marc Jacobs artık defilelerinde ön sırada ünlüler yerine 'bloggerları' görmeyi tercih ettiğini söylüyor. Hatta tasarımlarında bile yıldızlardan değil 'bloggerlardan' ilham aldığını ifade ediyor. Mesela, 'Bryan Boy' isimli blogger moda dünyasında birdenbire dikkat çekmiş ve Marc Jacobs onun kendine özgü tarzından esinlenerek koleksiyonunda bir çanta tasarımına yer vermiş. Bryan Boy örneği modanın tek merkezci halinden çıkıp adem-i merkeziyetçi olmasına, yani yerelleşmesine güzel bir örnek teşkil ediyor.
Marc Jacobs gibi birçok tasarımcı sadece 'bloggerlardan' değil 'sokak modası'ndan da ilham aldıklarını söylüyorlar. Sokak modasından kastedilen; sıradan insanların günlük hayatlarındaki değişik tarzlarının sosyal medya aracılığıyla moda dünyasına yansımasıdır.
Yerelden globale giden moda akımında tesettür
Teknoloji sayesinde dünyanın birçok yerinde yaşayan tesettür modacıları da bu yeni sisteme dâhil oldu. Mesela, İngiltere'den Dina Tokio ve Pearl Daisy, Kuveyt'den Ascia Akf, Endonezya'dan Diane Pelange gibi tesettürlü modacılar global moda akımlarında söz sahibi olmaya başladı. Bu modacılardan kendine özgü tarzı ve paylaşımlarıyla yüz binlerce takipçisi olan Dina Tokio, The Guardian gazetesi tarafından en başarılı internet kişilikleri arasında gösterildi. Tokio birçok farklı sosyal medya platformunu aynı anda kullanmasıyla ve takipçi sayısının rekor rakamlara ulaşmasıyla giyim tarzını dünyanın birçok yerindeki tesettürlü kadınlara ulaştırıyor ve bir 'trend setter' olarak tanınıyor.
Türkiye'de tesettürün sosyal hayatta görünür hale gelmesi
1960'lara kadar Türkiye'de büyük şehirlerde eğitim düzeyi yüksek tesettürlü kadınlara rastlamak mümkün değildi. Ancak Şule Yüksel Şenler, Aynur Mısıroğlu, Gülhan Kavakçı, Gülsen Ataseven, Meliha Yalçıntaş gibi farklı tarzlarıyla profesyonel alanda dikkat çeken birkaç isim de bu dönemde çevrelerinde etkili olmuşlardı. 1980'de üniversitelerdeki başörtüsü yasağının başlamasıyla görünürlükleri artmaya başlayan tesettürlü kadınlar devlet tarafından marjinalize edildi. Farklı sosyo-ekonomik ve eğitim geçmişlerine sahip tesettürlü kadınları sosyal hayata dahil eden önemli hareketlerden biri Refah Partisi kadın kolları çalışmalarıydı. Hazır giyimin yaygınlaşması, tekstil alanındaki gelişmeler ve kadınların hem sosyal, siyasi alanlarda hem de eğitim alanlarında daha fazla görünür olmalarına paralel olarak Türkiye'deki tesettür sektörü de gelişmeye başladı. Yeni başörtüsü ve tesettür giyim markaları oluşmaya ve 'tesettür giyim sektörü' olarak bilinen sektör büyümeye başladı. 1990'larda, eğitimlerini bitirmeyi başaran tesettürlü kadınlar iş hayatında daha çok görünür olmaya başladılar. 2001 yılında AK Parti'nin iktidara gelmesi sonrasında başörtülü siyasetçi eşleri medyada görünmeye başladı ve tesettür modası kavramı daha çok tartışılır hale geldi.
Başörtüsü yasağının kalkması, teknolojik gelişmeler ve ekonomik büyüme, tesettür giyim sektörünün gelişmesini ve büyümesini etkileyen faktörler arasında sayılabilir. Ekonomik, siyasal, kültürel, sosyolojik ve teknolojik gelişmeler bir 'tesettürlü popüler kültür' ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Tesettür kültürü diye tanımlanabilecek alanın içinde tesettürlü kadınlara hitap eden moda dergileri, bloglar ve sosyal medya outletleri yer almaktadır. Dolayısıyla tesettürlü kadınlar bir zamanlar moda defilelerinden, sunumlardan, koleksiyon tanıtımlarından uzak kalsalar da artık modanın belli bir merkezi olmadığı için onlar da kendi trendlerini uygulayabilir hale gelmişlerdir.
Bu sürecin sonunda tesettürlü kadınlar medyada daha fazla görünür hale gelmişlerdir. Dizilerde, reklamlarda, haber programlarında anchorwoman ya da program sunucusu olarak tesettürlü kadınlar göz önünde bulunmaktadırlar. Aynı zamanda kendisini tesettürlü tasarımcı, modacı, stilist ve trend setter olarak tanımlayan bir kitle ortaya çıkmıştır. Bu kitle ile beraber yeni markalar oluşmuş ve tesettürlü kadınlara yeni seçenekler sunan bir tesettür modası da doğmuştur.