Haziran 2017/ Dosya Sözlük

Melek Sena Subaşı 14 Haziran 2017, Çarşamba

Siyonizm :

Kudüs yakınlarındaki Sion Tepesi'nden gelen bir sözcük olan Siyonizm, Filistin'de bir Yahudi devleti (İsrail) kurma isteği üzerine doğmuş politik hareketi tanımlamaktadır. İlk olarak 19'uncu yüzyılın sonlarında Avrupa'da yaygınlaşan Yahudi karşıtlığına tepki olarak ortaya çıkmıştır. Filistin üzerinde hak iddia etmelerinin sebebi ise Yahudi inancı gereği Tanrı'nın Fırat'tan Nil'e kadar olan bölgeyi kendilerine vaat ettiği topraklar olarak kabul etmeleridir. Fakat Siyonist ideolojinin yurtsuz Yahudileri bir vatanda toplama arzusu dinî değerlerden ziyade ulusal değerlere dayanmaktadır. Avrupalı Yahudi Theodor Herzl, 1897 yılında İsviçre'nin Basel kentinde Siyonist bir kongre düzenleyerek Siyonizm'in dünya çapında bir hareket olmasını sağlamıştır.

Nekbe Günü:

Kelime anlamı olarak felaket, yıkım yahut facia olarak çevrilen Nekbe, bir halkın bilinçli olarak yıkımı, bir ülkenin ve ülkenin vatandaşlarının felakete uğratılması demektir. İsrail'in 20'nci yüzyılın başlarından itibaren Filistin'de gerçekleştirdiği ihlal ve katliamlar, 15 Mayıs 1948'de Filistin toprakları üzerinde işgal devletinin kuruluşunu ilan etmesiyle daha da şiddetli bir hal almıştır. 500'den fazla köyün İsrail tarafından yerle bir edildiği topraklar, sağ kalanların katliamlardan kurtarabildiklerini alarak en yakın Arap ülkesine sığınmalarına şahitlik etmiştir. Yaklaşık 800 bin Filistinlinin kitlesel göçü ile sonuçlanan Nekbe, Filistinli mülteciler sorununun da başlangıcını oluşturmaktadır. İsrail tarafından hakları, toprakları, vatanları, canları, malları gasp edilen Filistinliler, her yıl 15 Mayıs günü Filistin'de anılır.

Haganah:

Savunma anlamına gelir. İlk amacı Filistin topraklarına, dünyanın dört bir yanından göç ettirilen Yahudileri korumak olan, sonrasında ise mevcut bölgelerdeki Filistin yerleşimlerini tahrip etmek, halkı göçe zorlamak veya katletmek amacıyla Yahudiler tarafından kurulan ve 1920-1948 yılları arasında faaliyet gösteren bir yeraltı örgütüdür. 1920'lerde Haganah, sadece gönüllülerden oluşan birkaç yüz kişilik bir örgütken 1929'da Filistinli Arapların Yahudilere karşı ayaklanmasıyla cephanelikler kurulup, Avrupa'dan düzenli silah getirilme yolu açıldı. Birçok kanlı eylemin sorumlusu olan Haganah örgütünü İsrail hükümeti, Yahudi devletinin düzenli ordusuna dönüştürdü ve buna "Zava Haganah Le-Yisrael", yani "İsrail Savunma Güçleri" adını verdi.

DEIR YASİN KATLİAMI:

9 Nisan 1948'de Filistinlilerin yaşadığı Kudüs'ün batısında yer alan Deir Yasin köyünü basan Yahudi Stern ve Irgun çeteleri, köy halkından 254 kişiyi katletti. Aralarında kadın ve çocukların da bulunduğu masum siviller bir gecede şehit edildi. Gerçekleştirilen diğer katliamlar gibi Deir Yasin'in de amacı, Filistin halkını yaşadığı köylerden çıkarıp başka yerlere göç etmeye zorlamak, Kudüs yolundaki Arap güçlerini yok etmek ve Araplar arasında korku salmaktı. Katliamı gerçekleştiren ve daha sonra İsrail başbakanı olan Menahem Begin; "Bu eylemi yapmasaydık İsrail olmayacaktı" demiştir.

FISIH BAYRAMI:

Pesah, Fısıh veya Hamursuz Bayramı, bir Yahudi bayramı ve festivalidir. Mısır'da kölelikten kurtarılan Yahudilerin kurtulmaları kutlanır. Pesah, nisan ayının ikinci haftası başlar. Yahudilerin Mısır'da Firavun'dan kaçarken yanlarında götürecekleri ekmeklerin hamurunu mayalanmaya bile fırsat bulamadan ülkeyi hızla terk etmek zorunda kalmaları nedeniyle "Hamursuz" olarak adlandırılır. Bu hatırayı anmak adına Yahudiler, Hamursuz Bayramı boyunca "Matza" adındaki mayasız ekmeği yerler.

PAX OTTOMANA:

Pax Ottomana, Latince "Osmanlı Barışı" anlamına gelmektedir. Osmanlı İmparatorluğu topraklarındaki, dünyanın diğer bölgelerine nazaran mevcut istikrar ve düzeni tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Daha yaygın bir tabir olan Pax Romana'dan türetilmiştir.

THEODOR HERZL (1860-1904)

Politik Siyonizm'in kurucusu olan Herzl, Budapeşte'de Yahudi çiftçi bir ailede doğdu. Siyonizm'in bir ideoloji olarak tanımlanmasından
sonra eyleme ve bir örgüte dönüşmesi Theodor Herzl'in çabalarıyla olmuştur. 1895 yılında Siyonizm'in ulus devlet modelini ortaya koyduğu
Der JudenStaat (Yahudi Devleti) adlı kitabını yayınladı. 1897'de, Yahudi Devleti'ni kurmak amacı ile İsviçre'nin Basel kentinde DünyaSiyonist Teşkilatı'nı kurdu ve ilk Siyonist Kongresi'nin toplanmasını sağladı. Heryıl yapılan bu kongreler sonucunda Yahudi Devleti'nin sınırlarını da belirlendi. 1904 yılında ölen Herzl'ın mezarı ise Kudüs'ün batısında bugün Herzl Dağı olarak bilinen tepededir.

İBN BATTUTA (1304-1369)

Ortaçağın en büyük seyyahı ve Rıhlet-ü İbn Battuta diye bilinen seyahatnamenin yazarı olan İbn Battuta ismiyle meşhur olan seyyahın
asıl adı, Şemseddin Ebu Abdullah Muhammed b. İbrahim'dir. 1304'te Tanca'da doğmuş, hukuk ve din tahsilini de buranın medresesinde yapmıştır. Devrin en önemli seyyahlarında olup Mısır, Suriye, Arap yarımadası, Irak, İran, Doğu Afrika, Anadolu, Kuzey Türk illeri,
Doğu Asya, Hindistan Çin, Endülüs ve Sudan gibi ülkeleri görmüş, tanımış ve 14'üncü yüzyıl İslam dünyası ile Türk âlemini seyahatnamesinde aksettirmiştir. Tarih ve coğrafya bilgisiyle dolu olan eseri Anadolu Türk beylikleri hakkında da önemli bilgi verir.

BUHTUN NASIR (M.Ö 605-562)

Bâbil hükümdarıdır. İbranice adı Nabukadnezar'dır. Dini literatürde adı Buhtunnasır diye geçer. Arapça yazılışı "Buht nasr" olan bu ismin Türkçe telaffuzu değişiktir. M.Ö. 605-562 yılları arasında hüküm sürmüştür. M.Ö. 588'de Babil hükümdarı II. Nebukadnezar Kudüs'ü kuşatmıştır. Kuşatma 18 Temmuz M.Ö. 586'ya dek devam etmiştir.

Cizye:
Müslüman devletlerde, Müslüman olmayan kişilerden alınan bir tür vergi.

Dergâh:
Tarikattan olanların barındıkları,ibadet ettikleri ve törenler yaptıkları yer, tekke.

Ekâbir:
1. Devlet büyükleri, ileri gelenler.
2. Kendini beğenmiş kimse.

Hakşinas:
Eskimiş

İcbar etmek:
Birini istemediği bir şeyi yapmak zorunda bırakmak.

Muhasara:
Kuşatma, çevirme.

Müstekbir:
1. Kibirlenen kendini büyük gören,
büyüklenen.
2. Allah'a karşı büyüklenen.

Şofar Borusu:
Koç ve keçi boynuzundan yapılmış,
Yahudiler tarafından çalınan boru.

Via Dolorosa:
Hz. İsa'nın çarmıha gerilmeye
giderken yürüdüğü yola verilen isim.

Yom Kipur:
Yahudiler için yılın en kutsal günü.

Benzer Haberler

Memlûk sultanı Avrupalı dostlarına Cem Sultan’ın kendilerine teslim edilmesi halinde 400 bin duka altın vermeyi öneriyor, Hıristiyanlara ülkesinde serbest geçiş hakkı vermenin yanında Kudüs şehrini de teslim edip burada bir Haçlı Krallığı kurulabileceğini dile getiriyordu.

Haçlı istilalarının sadece Ortadoğu denen coğrafyayı değil,Endülüs'ten Kuzey Avrupa'ya kadar bütün dünyayı kasıp kavurduğu 12'nci yüzyılda yaşayan Nureddin Zengi, deyim yerindeyse suyu tersine akıtmayı başaran adam.

Dünya tarihinin belki de en önemli şehri Kudüs. Peygamberler şehri... En çok kan da burada döküldü, en çok insan da burada kurtuldu ateşten. Tarihte ilk defa bir din, bu topraklarda yasaklandı. Yaklaşık 2000 yıl önce dinleri yasaklanan ve ibadetleri engellenen Museviler bugün, geçmişte kendi başlarına gelenin aynısını Müslümanlara yapıyorlar. Müslümanların türlü zulümlerle ibadet etmeleri engelleniyor, ezan okunmasını yasaklıyor ve kendi topraklarını Müslümanlara dar ediyorlar. Peki, Kudüs bizim için neden önemli ve hakkında bilmediğimiz neler var? Bu sayfada kısaca bunları anlatalım istedik.

Sultan Selahaddin'in sadaka ve yardım konusunda o kadar eli açıktı ki hayatında hiçbir zaman zekat verecek parası olmamıştı. Ancak onun israfa varan bu cömertliği, Sür kuşatmasında olduğu gibi zaman zaman da para darlığına sebep oluyordu. Devletin maliyesini idare edeb amirler, böyle sıkıntılara düşmemek için bazen hazinede bulunan paraları ondan saklamak zorunda kalıyorlardı.