Mayıs 2015 - Dosya Sözlük
Bu dosyada adı geçen insanlar ve kavramlar için sözlük.
Sit-com (Durum Komedisi):
İsmini 'situation comedy'den alır. Durum komedisi olarak da anılan, kısaca sit-com, en başta radyo formatı olarak kullanıldı. Bu komedi formatını, günümüzde televizyonlarda da sıklıkla görürüz.
Tabula rasa:
'Boş levha' tezi olarak da adlandırılan tabula rasa, psikolojideki çağrışımcılığa esin kaynağı olan ampirik zihin ve bilgi görüşüne verilen isimdir. Görüşü ortaya atan John Locke'a göre, esasen 'beyaz bir sayfa, boş bir levha' olan zihnin içeriği deneyimler yoluyla inşa edilir. Bu, zihinsel süreçleri dışsal yanıtların bir ürünü şeklinde açıklamaya çalışan modern davranışçı kuramlarla kıyaslanabilecek bir görüştür.
Fenomenoloji (Görüngü-bilim):
Alman felsefeci Edmund Husserl'ın geliştirmiş olduğu felsefi bir araştırma yöntemi olan fenomenoloji, kendisinden emin olabileceğimiz tek fenomen olduğu iddia edilen bilincin sistematik biçimde incelenmesini konu edinir. Fenomenoloji, fenomeni yani tezahür edeni betimlemeye ve anlamaya dayanan bir yöntem olarak adlandırılır. Ele alınan görüngü, yöntemin iddiasını geçerli kılmak adına teorik düzlemde tartışılır. Bunun yanında fenomen bilimi, bu yöntem üzerinden kavramlar ve kategoriler geliştirerek özgün bir felsefe akımı da ortaya çıkarır.
Neo-liberalizm:
1980'lerde oldukça etkinleşen ve klasik liberalizmin yüzeysel bir değerlendirilmesi ve yeniden öne sürülüşüne dayalı, gevşek bir fikirler bütünü. En önemli neo-liberaller, bireyin 'baskıcı devlet' karşısındaki haklarının hararetli savunucularıdır. Neo-liberalizmin önde gelen isimleri Milton Friedman, Friedrich Hayek ve Robert Nozick'tir. Bu isimlerden anlaşılabileceği gibi, neo-liberalizm iktisatta ve siyaset biliminde, sosyolojiye kıyasla daha büyük bir etki yapmıştır.
Dadaist:
Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra kurulan kültürel akım. Tristan Tzara adlı gencin öncülüğünde bir grup şair tarafından kurulmuştur. Fransızcada 'oyuncak tahta at' anlamına gelen 'Dada' sözcüğünü akımlarına isim olarak seçen şairler, aklın hiçbir değerinin olmadığına inanırlar. Bu akım, hiçbir şeyin sağlam ve sürekli olduğuna inanmayan bir felsefi yapıdan etkilenir.
Maniheizm:
Üçüncü yüzyılda Pers İmparatorluğu ve çevresinde ortaya çıkmıştır. Mani tarafından kurulan din, her şeyin zıt iki kutup halinde çatışması temeline dayanır. Kutsal kitapları, Arzhang olan din; avlanmayı, et yemeyi ve savaşmayı yasaklar. Bu öğreti, zaman içinde inanışın baskı görmesine ve benimsenmemesine neden olmuştur.
Distopya:
Ütopik toplum anlayışının antitezi, kötü yer.
Gotik:
XII. yüzyıldan Rönesans'a kadar gelişen güzel sanatlar akımına verilen ad, gotik sanat.
Graffiti:
Bir fikrin, bir yüzey üzerinde çizgiler, işaretler ya da harflerle yansıtılmasına dayanan görsel uygulama.
İstihza:
Alay etmek.
Madafah:
Misafirhane.
Mizah:
Bir gerçeği nükte, şaka ve takılmalar ile anlatan söz ya da yazı.
Performative:
Gerçekleştirici, eylemsel.
Reforme:
Gevşeyip bozulmuş bir düzeni düzeltme, iyileştirme.
Sekülerizm:
İnançtan kaynaklanan tüm fikirlerin dışlanmasını esas alan doktrin.
Tali:
İkinci derece olan, bir şeyden sonra gelen.
Tedhiş:
Korku salma, yıldırma.
İsmini 'situation comedy'den alır. Durum komedisi olarak da anılan, kısaca sit-com, en başta radyo formatı olarak kullanıldı. Bu komedi formatını, günümüzde televizyonlarda da sıklıkla görürüz.
Tabula rasa:
'Boş levha' tezi olarak da adlandırılan tabula rasa, psikolojideki çağrışımcılığa esin kaynağı olan ampirik zihin ve bilgi görüşüne verilen isimdir. Görüşü ortaya atan John Locke'a göre, esasen 'beyaz bir sayfa, boş bir levha' olan zihnin içeriği deneyimler yoluyla inşa edilir. Bu, zihinsel süreçleri dışsal yanıtların bir ürünü şeklinde açıklamaya çalışan modern davranışçı kuramlarla kıyaslanabilecek bir görüştür.
Fenomenoloji (Görüngü-bilim):
Alman felsefeci Edmund Husserl'ın geliştirmiş olduğu felsefi bir araştırma yöntemi olan fenomenoloji, kendisinden emin olabileceğimiz tek fenomen olduğu iddia edilen bilincin sistematik biçimde incelenmesini konu edinir. Fenomenoloji, fenomeni yani tezahür edeni betimlemeye ve anlamaya dayanan bir yöntem olarak adlandırılır. Ele alınan görüngü, yöntemin iddiasını geçerli kılmak adına teorik düzlemde tartışılır. Bunun yanında fenomen bilimi, bu yöntem üzerinden kavramlar ve kategoriler geliştirerek özgün bir felsefe akımı da ortaya çıkarır.
Neo-liberalizm:
1980'lerde oldukça etkinleşen ve klasik liberalizmin yüzeysel bir değerlendirilmesi ve yeniden öne sürülüşüne dayalı, gevşek bir fikirler bütünü. En önemli neo-liberaller, bireyin 'baskıcı devlet' karşısındaki haklarının hararetli savunucularıdır. Neo-liberalizmin önde gelen isimleri Milton Friedman, Friedrich Hayek ve Robert Nozick'tir. Bu isimlerden anlaşılabileceği gibi, neo-liberalizm iktisatta ve siyaset biliminde, sosyolojiye kıyasla daha büyük bir etki yapmıştır.
Dadaist:
Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra kurulan kültürel akım. Tristan Tzara adlı gencin öncülüğünde bir grup şair tarafından kurulmuştur. Fransızcada 'oyuncak tahta at' anlamına gelen 'Dada' sözcüğünü akımlarına isim olarak seçen şairler, aklın hiçbir değerinin olmadığına inanırlar. Bu akım, hiçbir şeyin sağlam ve sürekli olduğuna inanmayan bir felsefi yapıdan etkilenir.
Maniheizm:
Üçüncü yüzyılda Pers İmparatorluğu ve çevresinde ortaya çıkmıştır. Mani tarafından kurulan din, her şeyin zıt iki kutup halinde çatışması temeline dayanır. Kutsal kitapları, Arzhang olan din; avlanmayı, et yemeyi ve savaşmayı yasaklar. Bu öğreti, zaman içinde inanışın baskı görmesine ve benimsenmemesine neden olmuştur.
Distopya:
Ütopik toplum anlayışının antitezi, kötü yer.
Gotik:
XII. yüzyıldan Rönesans'a kadar gelişen güzel sanatlar akımına verilen ad, gotik sanat.
Graffiti:
Bir fikrin, bir yüzey üzerinde çizgiler, işaretler ya da harflerle yansıtılmasına dayanan görsel uygulama.
İstihza:
Alay etmek.
Madafah:
Misafirhane.
Mizah:
Bir gerçeği nükte, şaka ve takılmalar ile anlatan söz ya da yazı.
Performative:
Gerçekleştirici, eylemsel.
Reforme:
Gevşeyip bozulmuş bir düzeni düzeltme, iyileştirme.
Sekülerizm:
İnançtan kaynaklanan tüm fikirlerin dışlanmasını esas alan doktrin.
Tali:
İkinci derece olan, bir şeyden sonra gelen.
Tedhiş:
Korku salma, yıldırma.