Eylül Dosya Sözlük
Bu dosyada adı geçen insanlar ve kavramlar için sözlük
Çavuşesku sendromu: Romen siyaset adamı Nikolay Çavuşesku, ülkede yaşanan gerilimler sonucu, aynı zamanda yardımcısı olan eşiyle birlikte 1989 yılında kurşuna dizilmiştir. Bu olay temel alınarak; diktatörlerin halk tarafından devrilme ve cezalandırılma korkusuna Çavuşesku sendromu adı verilir.
Abbara: Güneydoğu Anadolu bölgesinde (özellikle Gaziantep, Urfa, Mardin), gölge ve serinlik sağlamak için üstü konut şeklinde yapılmış kemerli geçitlere verilen ad.
Yasemin Devrimi: Tunus'ta başta ekonomi ve özgürlük olmak üzere birçok alanda yıllardır yaşanan sıkıntılar sonucu başlayan ayaklanma üzerine 23 yıldır ülkeyi yöneten Zeynel Abidin bin Ali'nin ülkeden kaçmasıyla sonuçlanan devrim. 2010 yılının Kasım ayında, üniversite mezunu seyyar satıcı bir gencin satış arabasına polisin el koyması üzerine kendini ateşe vermesiyle başlayan protestolar ülkenin son 30 yılında yaşanan en şiddetli anlara sahne oldu. Yasemin Devrimi ile Kuzey Afrika ve Ortadoğu ülkeleri de kendi ülke yöneticilerine karşı protestolara başladı.
Apartheid: 1948 ile 1993 yılları arasında Güney Afrika'da beyaz azınlığın, ülkedeki siyah çoğunluğu yönettiği ve ayrımcı politikalar uyguladığı ırkçı rejime verilen isim. Azınlığın çoğunluğa tahakkümünü, zulmünü ifade etmektedir.
Persona non grata: Latincede 'istenmeyen adam' anlamına gelen kalıp, diplomatik manada, diplomatik görevlinin ev sahibi ülke tarafından istenmediği durumlarda kullanılır. Bu durumlarda diplomatik görevli ülkesine geri çağırılır ya da ev sahibi ülke görevliyi, ülke içinde diplomatik hak ve görevlerinden men etme hakkına sahiptir.
Kalpgâh (Heartland): Dünyanın kontrolünü sağlayacağı düşünülen merkez bölgeye verilen isim. İngiliz coğrafyacı Mackinder'in "Kim Doğu Avrupa'ya hükmederse Kalpgâh'a hâkim olur, kim Kalpgâh'a hâkim olursa dünya adasına hükmeder, kim dünya adasına hükmederse dünyaya hâkim olur" sözü üzerine üretilen teori. Kalpgâh bölgesi İngiliz coğrafyacının tarifine göre; Batı Sibirya, Türkistan ve Avrupa'nın Volga havzasını kapsar.
FIS (İslami Selamet Cephesi): Cezayir'in 1962'de bağımsızlığını ilan etmesinden sonra yaklaşık 30 yıl süren tek parti yönetiminin bitmesiyle, 1991'de yapılan genel seçimler sonunda iktidara gelen siyasi parti. Yaklaşık 30 yıl ülkeyi tek başına yöneten Ulusal Kurtuluş Cephesi (FLN)'ne karşı büyük başarı elde eden İslami Selamet Cephesi, Yüksek Güvenlik Konseyi'nin anayasal darbe olarak nitelendirilen bir girişimle seçimleri iptal etmesinin ardından kapatıldı ve yöneticileri tutuklandı. Bu antidemokratik tutum ülkeyi 10 yıl süren bir iç savaşa sürükledi.
Yasemin Devrimi: Tunus'ta başta ekonomi ve özgürlük olmak üzere birçok alanda yıllardır yaşanan sıkıntılar sonucu başlayan ayaklanma üzerine 23 yıldır ülkeyi yöneten Zeynel Abidin bin Ali'nin ülkeden kaçmasıyla sonuçlanan devrim. 2010 yılının Kasım ayında, üniversite mezunu seyyar satıcı bir gencin satış arabasına polisin el koyması üzerine kendini ateşe vermesiyle başlayan protestolar ülkenin son 30 yılında yaşanan en şiddetli anlara sahne oldu. Yasemin Devrimi ile Kuzey Afrika ve Ortadoğu ülkeleri de kendi ülke yöneticilerine karşı protestolara başladı.
Apartheid: 1948 ile 1993 yılları arasında Güney Afrika'da beyaz azınlığın, ülkedeki siyah çoğunluğu yönettiği ve ayrımcı politikalar uyguladığı ırkçı rejime verilen isim. Azınlığın çoğunluğa tahakkümünü, zulmünü ifade etmektedir.
Persona non grata: Latincede 'istenmeyen adam' anlamına gelen kalıp, diplomatik manada, diplomatik görevlinin ev sahibi ülke tarafından istenmediği durumlarda kullanılır. Bu durumlarda diplomatik görevli ülkesine geri çağırılır ya da ev sahibi ülke görevliyi, ülke içinde diplomatik hak ve görevlerinden men etme hakkına sahiptir.
Kalpgâh (Heartland): Dünyanın kontrolünü sağlayacağı düşünülen merkez bölgeye verilen isim. İngiliz coğrafyacı Mackinder'in "Kim Doğu Avrupa'ya hükmederse Kalpgâh'a hâkim olur, kim Kalpgâh'a hâkim olursa dünya adasına hükmeder, kim dünya adasına hükmederse dünyaya hâkim olur" sözü üzerine üretilen teori. Kalpgâh bölgesi İngiliz coğrafyacının tarifine göre; Batı Sibirya, Türkistan ve Avrupa'nın Volga havzasını kapsar.
FIS (İslami Selamet Cephesi): Cezayir'in 1962'de bağımsızlığını ilan etmesinden sonra yaklaşık 30 yıl süren tek parti yönetiminin bitmesiyle, 1991'de yapılan genel seçimler sonunda iktidara gelen siyasi parti. Yaklaşık 30 yıl ülkeyi tek başına yöneten Ulusal Kurtuluş Cephesi (FLN)'ne karşı büyük başarı elde eden İslami Selamet Cephesi, Yüksek Güvenlik Konseyi'nin anayasal darbe olarak nitelendirilen bir girişimle seçimleri iptal etmesinin ardından kapatıldı ve yöneticileri tutuklandı. Bu antidemokratik tutum ülkeyi 10 yıl süren bir iç savaşa sürükledi.
Huşunet: Sertlik, kabalık, kırıcılık.
Maslahatgüzar: Bir büyükelçinin görevli bulunduğu ülke dışına çıkması durumunda ona vekâlet eden kimse.
Muharrik: 1. Hareketi sağlayan, harekete geçiren. 2. Kışkırtıcı
Murassa: 1. Süslü, mücevherlerle, değerli taşlarla süslenmiş, işlemeli. 2. Nazım veya nesirde mısra veya cümleler arasında vezin ve kafiye eşitliği hünerine dayanan parça.
Rical: Hükümet erkânı, devlet adamları.
Selefi-cihadi hareketler: El-Kaide örgütünden ilham alan ve selefi inancına mensup silahlı gruplar.
Ulu'l-azm: Azim sahipleri. Azim ve sebat sahibi peygamberler.