Cumhurun başkanı kim olacak?
Devletin başının sivil olması, ülke yönetiminin de sivil bir anlayışla yönetilmesi bakımından önemli bir parametre sayılabilir. Her ne kadar sivil olmak her zaman vesayetlerden uzak sivil bir zihnin garantisi değilse de, sivil cumhurbaşkanı en azından makamın halkla bağı adına bir umudu temsil ediyor denebilir.
T ürkiye'de 30 Mart'ta yapılan yerel seçimle başlayıp 10 Ağustos'ta cumhurbaşkanlığı seçimi ile devam eden süreç, siyaseti, hayatımızın her alanına dahil etti. 2015'te gündem değişiyor mu? Hayır. Zira Haziran 2015'te de genel seçimler yapılacak.
Seçim süreçlerinde bir yandan her şey siyasallaşsa da, bir yandan da Türkiye sistemik problemlerini, siyasi ve sosyal meselelerini tartışma, müzakere etme imkânı buluyor. Zaman zaman tartışmaların dozu artsa, seviyesi düşse de, Türkiye gibi 90 yıllık sosyal ve siyasi travmaları olan bir ülkede bazı kritik eşiklerin bir şekilde aşılması gerekiyor. Etnik, dinî, askerî kodların demokratik bir ülkede doğru biçimde konumlandırılması belki de böyle büyük siyasal tartışmalarla mümkün olabilir.
Türkiye 12. Cumhurbaşkanı'nı seçmek üzere 10 Ağustos'ta sandık başına gidecek. Birinci turda seçilemezse, 24 Ağustos'ta ikinci tur yapılacak ve Çankaya'nın yeni ev sahibi belli olacak. Ülkemizde cumhurbaşkanlığı seçimleri siyasi ve hukuki tartışmaların gölgesi altında yapıldı hep. Cumhurbaşkanlarını sırasıyla görmek bize onların isimleri etrafında şekillenen siyasal tartışmaları da hatırlatabilir;
1. Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk, 1923-1938
2. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, 1938-1950
3. Cumhurbaşkanı Celal Bayar, 1950-1960
4. Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel, 1960-1966
5. Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay, 1966-1973
6. Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk, 1973-1980
7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren, 1982-1989
8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal, 1989-1993
9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, 1993-2000
10. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, 2000-2007
11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, 2007-devam ediyor
T.C. kurucusu Mustafa Kemal Atatürk bilindiği gibi asker kökenli bir liderdi. Sonraki cumhurbaşkanlarının mesleklerine bakıldığında da, İsmet İnönü'nün asker, Celal Bayar'ın bankacı-bürokrat, Cemal Gürsel'in asker, Cevdet Sunay'ın asker, Fahri Korutürk'ün asker, Kenan Evren'in asker, Turgut Özal'ın mühendis, Süleyman Demirel'in mühendis, Ahmet Necdet Sezer'in ise hukukçu kimliğe sahip olduğu görülür. 11'inci Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ise ekonomist kökenli bir cumhurbaşkanı olarak görevine devam ediyor.
Yukarıda adı geçen isimlerin mesleki kariyerlerine bakıldığında bile Çankaya'nın yerleşik sahiplerinin kimler olduğu görülebilir. 1950'lerde çok partili sisteme geçişle sivilleşen cumhurbaşkanlığı makamı, Celal Bayar'ın on yıllık cumhurbaşkanlığı sonrası 1960 darbesi ile yeniden asker kökenli reis-i cumhurlara devredilmişti. Turgut Özal'ın işbaşına geçtiği 1989'a kadarki 29 yıllık süreçte ülke tamamen asker kökenli reis-i cumhurlar tarafından yönetildi.
Devletin başının sivil olması, ülke yönetiminin de sivil bir anlayışla yönetilmesi bakımından önemli bir parametre sayılabilir. Her ne kadar sivil olmak her zaman vesayetlerden uzak sivil bir zihnin garantisi değilse de, sivil cumhurbaşkanı en azından makamın halkla bağı adına bir umudu temsil ediyor denebilir. Cumhurbaşkanlığı makamının tarihine bakıldığında, Özal ve Gül dönemlerini hariç tutarsak, makamın genel olarak bürokratik ve askeri vesayeti tahkim edici uygulamalar ortaya koyduğu göze çarpar. Türkiye'nin askerî darbelerle iç içe olan siyasal tarihi boyunca devlet Özal ile birlikte sivilleşmeye başlamış fakat 1993'te Özal'ın vefatıyla başlayan süreçte, hem başarısız koalisyon hükümetlerinin olduğu Demirel döneminde, hem de askeri vesayetin varlığını 'post-modern' bir biçimde sürdürdüğü Sezer döneminde sivilleşme çabaları ortadan kalkmıştır.
Seçim süreçlerinde bir yandan her şey siyasallaşsa da, bir yandan da Türkiye sistemik problemlerini, siyasi ve sosyal meselelerini tartışma, müzakere etme imkânı buluyor. Zaman zaman tartışmaların dozu artsa, seviyesi düşse de, Türkiye gibi 90 yıllık sosyal ve siyasi travmaları olan bir ülkede bazı kritik eşiklerin bir şekilde aşılması gerekiyor. Etnik, dinî, askerî kodların demokratik bir ülkede doğru biçimde konumlandırılması belki de böyle büyük siyasal tartışmalarla mümkün olabilir.
Türkiye 12. Cumhurbaşkanı'nı seçmek üzere 10 Ağustos'ta sandık başına gidecek. Birinci turda seçilemezse, 24 Ağustos'ta ikinci tur yapılacak ve Çankaya'nın yeni ev sahibi belli olacak. Ülkemizde cumhurbaşkanlığı seçimleri siyasi ve hukuki tartışmaların gölgesi altında yapıldı hep. Cumhurbaşkanlarını sırasıyla görmek bize onların isimleri etrafında şekillenen siyasal tartışmaları da hatırlatabilir;
1. Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk, 1923-1938
2. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, 1938-1950
3. Cumhurbaşkanı Celal Bayar, 1950-1960
4. Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel, 1960-1966
5. Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay, 1966-1973
6. Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk, 1973-1980
7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren, 1982-1989
8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal, 1989-1993
9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, 1993-2000
10. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, 2000-2007
11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, 2007-devam ediyor
T.C. kurucusu Mustafa Kemal Atatürk bilindiği gibi asker kökenli bir liderdi. Sonraki cumhurbaşkanlarının mesleklerine bakıldığında da, İsmet İnönü'nün asker, Celal Bayar'ın bankacı-bürokrat, Cemal Gürsel'in asker, Cevdet Sunay'ın asker, Fahri Korutürk'ün asker, Kenan Evren'in asker, Turgut Özal'ın mühendis, Süleyman Demirel'in mühendis, Ahmet Necdet Sezer'in ise hukukçu kimliğe sahip olduğu görülür. 11'inci Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ise ekonomist kökenli bir cumhurbaşkanı olarak görevine devam ediyor.
Yukarıda adı geçen isimlerin mesleki kariyerlerine bakıldığında bile Çankaya'nın yerleşik sahiplerinin kimler olduğu görülebilir. 1950'lerde çok partili sisteme geçişle sivilleşen cumhurbaşkanlığı makamı, Celal Bayar'ın on yıllık cumhurbaşkanlığı sonrası 1960 darbesi ile yeniden asker kökenli reis-i cumhurlara devredilmişti. Turgut Özal'ın işbaşına geçtiği 1989'a kadarki 29 yıllık süreçte ülke tamamen asker kökenli reis-i cumhurlar tarafından yönetildi.
Devletin başının sivil olması, ülke yönetiminin de sivil bir anlayışla yönetilmesi bakımından önemli bir parametre sayılabilir. Her ne kadar sivil olmak her zaman vesayetlerden uzak sivil bir zihnin garantisi değilse de, sivil cumhurbaşkanı en azından makamın halkla bağı adına bir umudu temsil ediyor denebilir. Cumhurbaşkanlığı makamının tarihine bakıldığında, Özal ve Gül dönemlerini hariç tutarsak, makamın genel olarak bürokratik ve askeri vesayeti tahkim edici uygulamalar ortaya koyduğu göze çarpar. Türkiye'nin askerî darbelerle iç içe olan siyasal tarihi boyunca devlet Özal ile birlikte sivilleşmeye başlamış fakat 1993'te Özal'ın vefatıyla başlayan süreçte, hem başarısız koalisyon hükümetlerinin olduğu Demirel döneminde, hem de askeri vesayetin varlığını 'post-modern' bir biçimde sürdürdüğü Sezer döneminde sivilleşme çabaları ortadan kalkmıştır.