Bu yıl dördüncü kez düzenlenen Jameel Ödülü sahibini buldu. Düzenleyenlerin söylediklerine göre 'Esinini İslam geleneğinden alan çağdaş sanatı ve tasarımı teşvik eden' bir ödül olan Jameel Ödülü ilk kez 2009 yılında verilmişti. Bu yılın özelliği ise ödül gecesinin ilk defa, şimdiye kadar İngiltere'nin en saygın sanat oluşumlarının başında gelen ve belki de dünyadaki en büyük İslam eserleri koleksiyonuna sahip Victoria&Albert Müzesi'nden başka bir yerde düzenlenmiş olması. Son dönemlerde dikkat çeken sergiler düzenleyen ve düzenleyecek olan, ayrıca görebildiğim kadarıyla Jameel Ödülü'nün sadece bir başlangıç olduğu, İslam dünyasından çağdaş eserlerin yer aldığı başka sergiler de düzenlemeyi planlayan Pera Müzesi bu ödüle ev sahipliği yaptı. Yarışmadaki finalistlerin eserlerinin yer aldığı sergi, çeşitli ülkelerde sergilenmeden önce 14 Ağustos'a kadar müzede yer alıyor.
Bu yılki ödülü kazanan Ghulam Muhammed'e ve diğer finalistlere gelmeden önce bu ödülün öneminden bahsetmek gerekiyor.
Bir ödülü değerli kılan iki husus vardır. Birincisi ödülün getirdiği prestij. Eğer bir ödül kazanan kişiye ve/veya eserlerine daha dikkatlice bakmamıza neden olmuyorsa çok başarılı olduğunu söylemek hayli zordur. İkinci husus ise ödülün maddi getirisi... Eğer ödülün gerçek manada dişe dokunur bir maddi karşılığı yoksa başarısını sorgulamamız gerekir. Tabii ki bunların istisnaları da mevcut. Ve ödüller söz konusu olduğunda Henry Mitchell'in "Ödüller hakkında herkesin bilmesi gereken tek şey, Mozart'ın onlardan hiç kazanmamış olduğudur" sözünü de akılda tutmakta fayda var.
Jameel Ödülü şimdiye kadar kazanan ve hatta finale kalan sanatçılarıyla rüştünü ispat etti. Alanında neredeyse tek olmasının yanında verdiği 25 bin sterlin de sanat ödülleri arasında dikkat çeken bir meblağ.
Her şey dünya çapında milyarlarca dolarlık yatırımları olan Jameel ailesinin Londra'da yer alan Victoria&Albert Müzesi'nin İslam sanatları bölümünün yenilenmesine sponsor olmasıyla başladı. Daha sonra ailenin talebi üzerine müze öncülüğünde Jameel Ödülü ortaya çıktı. Bu yılki jüride Victoria&Albert direktörü Martin Roth, Alan Caiger-Smith, Ece&Ayşe Ege, Rose Issa, Hammad Nasar yer aldı. Ayrıca serginin küratörlüğünü de V&A Asya departmanından Tim Stanley ve Salma Tuqan üstlendi.
Bu yıl finale kalan sanatçılardan ikisi Türk'tü. 2017 yılında Venedik Bienali Türkiye Pavyonu'nda ülkemizi 'temsil edeceği' İKSV tarafında duyurulan Cevdet Erek ve daha çok politik işleriyle kendine bir alan oluşturmaya çalışan Canan... Diğer finalistler ise David Chalmers Alesworth, Rasheed Araeen, Lara Assouad, Sahand Hesamiyan, Lucia Koch, Shahpour Pouyan, Wael Shawky, Bahia Shehab ve ödülün sahibi Ghulam Muhammed.
Jameel Ödülü'nün bu yılki kazananı Ghulam Muhammed'e gelirsek; sanatçı el yapımı kağıt üzerine kağıt kolaj ve mürekkepten oluşan eserlerinde aldığı minyatür eğitiminin izlerini başarılı şekilde gösteriyor. İki boyutlu malzemenin sınırlarını zorlayarak üç boyutlu sanat eserleri üreten sanatçı Arap alfabesiyle yazılmış kelimeleri keserek başarılı kolajlara imza atmış. Jüri üyeleri Pakistan'ın Karaçi şehrinde doğan ve şimdilerde Lahor'da yaşayan Ghulam Muhammed'in işinin, kavramsal çerçevesi ve uygulanışındaki mükemmellik ile öne çıktığına karar verdi. Ayrıca eserlerdeki işçiliğin, hat sanatı, kâğıt kesme ve küçük boyutlu yazı teknikleri de ödülü kazanmasındaki başlıca etkenler oldu. Altın-gümüş varak ve İran mürekkebi ile bezeli, Urdu yazısı yazılı kâğıt kupürlerinden yapılmış beş kolajdan oluşan, dördü İsimsiz (2014), biri Gunjaan (2014) adlı eserleri ile Ghulam Muhammed, sanatının karmaşık yapısını gözler önüne seriyor.
Bu ödülün Türkiye'de verilmesinin, ülkemizde İslami gelenekten beslenen sanatçılar için ilhama neden olabileceğine inanıyorum. Bu yüzden Pera Müzesi'ne tekrar teşekkür etmemiz gerekir. Ayrıca 5 Ekim'e kadar New York Guggenheim'da açık olan But a Storm is Blowing From Paradise başlıklı Ortadoğu ve Kuzey Afrika çağdaş sanatı sergisine de ev sahipliği yapacak olması da son derece takdire şayan. Böylelikle köklerimizin nasıl modernize edilebileceğine dair ufuk açıcı bir sergiyi daha görebileceğiz.
Son olarak, Jameel Ödülü bu yıl dördündü kez verilmesine rağmen ilk kez kataloğu yayınlandı. Çağdaş İslami sanatlar hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak isteyen bütün sanatseverlerin mutlaka okuması gereken yazıların da yer aldığı kitap her kütüphanede mutlaka bulunmalı.
